Lezen: Deuteronomium 30:11-20¹¹ Want dit gebod, dat ik u heden opleg, is niet te moeilijk voor u en het is niet ver weg. ¹² Het is niet in de hemel, zodat gij zoudt moeten zeggen: Wie zal opstijgen ten hemel, het voor ons halen, en het ons doen horen opdat wij het volbrengen? ¹³ En het is niet aan de overkant der zee, zodat gij zoudt moeten zeggen: Wie zal oversteken naar de overkant der zee, het voor ons halen, en het ons doen horen opdat wij het volbrengen? ¹⁴ Maar dit woord is zeer dicht bij u, in uw mond en in uw hart om het te volbrengen. ¹⁵ Zie, ik houd u heden het leven en het goede voor, maar ook de dood en het kwade: ¹⁶ doordat ik u heden gebied de Here, uw God, lief te hebben door in zijn wegen te wandelen en zijn geboden, inzettingen en verordeningen te onderhouden, opdat gij leeft en talrijk wordt en de Here, uw God, u zegene in het land, dat gij in bezit gaat nemen. ¹⁷ Maar indien uw hart zich afwendt en gij niet luistert doch u laat verleiden en u voor andere goden nederbuigt en hen dient, ¹⁸ dan verkondig ik u heden, dat gij zeker te gronde zult gaan; niet lang zult gij leven in het land, dat gij na het overtrekken van de Jordaan in bezit gaat nemen. ¹⁹ Ik neem heden de hemel en de aarde tegen u tot getuigen; het leven en de dood stel ik u voor, de zegen en de vloek; kies dan het leven, opdat gij leeft, gij en uw nageslacht, ²⁰ door de Here, uw God, lief te hebben, naar zijn stem te luisteren en Hem aan te hangen, want dat is uw leven en waarborg voor een langdurig wonen in het land, waarvan de Here uw vaderen, Abraham, Isaak en Jakob, gezworen heeft, dat Hij het hun geven zou.

“De woorden van Jeremia, de toon van Chilkia, uit het priestergeslacht te Anatoth in het land van Benjamin.”

In Jeremia’s tijd heerst er diepe afval binnen de kerk. Afval van de Heere, de God van het verbond. Dat blijkt ons reeds uit de beginverzen van hoofdstuk 1, met name uit het slot van vers 3³ dan zal de Here, uw God, in uw lot een keer brengen en Zich over u erbarmen; Hij zal u weer bijeenbrengen uit al de volken, naar wier gebied de Here, uw God, u verstrooid heeft.. Gezegd wordt, dat Jeremia’s optreden eindigde bij de wegvoering van Jeruzalem in de vijfde maand. Jeremia’s tijd liep dus uit op deportatie. Bedoeld is de laatste deportatie naar Babel in het jaar 586. Hieruit nu valt zonder meer te concluderen tot een tijd van ernstige afval binnen de kerk van die dagen. Deze wegvoering vind zijn uiteindelijke oorzaak namelijk niet in de veranderingen op het politieke erf, maar uitsluitend in Gods verbondshandel met Zijn volk. Die verbondshandel houdt voor Israël zegen in, zolang het leeft uit en naar het Woord van de Heere. Wanneer Israël echter dat Woord veracht, zal God Zijn volk slaan. In plaats van zegen, zal Israël dan vloek treffen, zodat het verdelgd zal zijn. Op niet mis te verstane wijze had de Heere dit aan Zijn volk geleerd, onder andere in Deuteronomium 28¹ Indien gij dan aandachtig luistert naar de stem van de Here, uw God, en al zijn geboden, die ik u heden opleg, naarstig onderhoudt, dan zal de Here, uw God, u verheffen boven alle volken der aarde. ² De volgende zegeningen zullen alle over u komen en uw deel worden, indien gij luistert naar de stem van de Here, uw God: ³ Gezegend zult gij zijn in de stad en gezegend op het veld. ⁴ Gezegend zal zijn de vrucht van uw schoot, de vrucht van uw bodem en de vrucht van uw vee: de worp van uw runderen en de dracht van uw kleinvee. ⁵ Gezegend zullen zijn uw mand en uw baktrog. ⁶ Gezegend zult gij zijn bij uw ingang en gezegend zult gij zijn bij uw uitgang. ⁷ De Here zal uw vijanden, die tegen u opstaan, verslagen aan u overleveren. Langs één enkele weg zullen zij tegen u optrekken, maar langs zeven wegen voor u vluchten. ⁸ De Here zal over u de zegen gebieden in uw schuren en in alles wat gij onderneemt; Hij zal u zegenen in het land dat de Here, uw God, u geven zal. ⁹ De Here zal u als zijn heilig volk bevestigen, zoals Hij u gezworen heeft, indien gij de geboden van de Here, uw God, onderhoudt en in zijn wegen wandelt. ¹⁰ Dan zullen alle volken der aarde zien, dat de naam des Heren over u uitgeroepen is, en zij zullen voor u vrezen. ¹¹ Ook zal de Here u overvloedig het goede schenken, in de vrucht van uw schoot, de vrucht van uw vee en de vrucht van uw bodem - in het land, waarvan de Here aan uw vaderen gezworen heeft, dat Hij het u geven zou. ¹² De Here zal zijn rijke schatkamer, de hemel, voor u openen om op zijn tijd de regen voor uw land te geven en al het werk uwer handen te zegenen, zodat gij aan vele volken zult uitlenen zonder zelf te leen te ontvangen. ¹³ De Here zal u stellen tot een hoofd en niet tot een staart, gij zult enkel opgaan en niet neergaan, wanneer gij luistert naar de geboden van de Here, uw God, die ik u heden opleg om die naarstig te onderhouden, ¹⁴ en wanneer gij niet afwijkt van alle geboden, die ik u heden geef, noch naar rechts noch naar links, door het achterna lopen en dienen van andere goden. ¹⁵ Maar indien gij niet luistert naar de stem van de Here, uw God, en niet al zijn geboden en inzettingen, die ik u heden opleg, naarstig onderhoudt, dan zullen de volgende vervloekingen alle over u komen en u treffen: ¹⁶ Vervloekt zult gij zijn in de stad en vervloekt op het veld. ¹⁷ Vervloekt zullen zijn uw mand en uw baktrog. ¹⁸ Vervloekt zal zijn de vrucht van uw schoot, de vrucht van uw bodem, de worp van uw runderen en de dracht van uw kleinvee. ¹⁹ Vervloekt zult gij zijn bij uw ingang en vervloekt bij uw uitgang. ²⁰ De Here zal over u de vloek, de verwarring en de bedreiging doen komen in alles wat gij onderneemt en wat gij doet, totdat gij verdelgd wordt en snel te gronde gaat vanwege de slechtheid uwer daden, omdat gij Mij verlaten hebt. ²¹ De Here zal de pest aan u doen kleven, totdat zij u heeft weggevaagd uit het land, dat gij in bezit gaat nemen. ²² De Here zal u slaan met tering, koorts, brand, ontstekingen, droogte, brandkoren en honigdauw: zij zullen u vervolgen, totdat gij te gronde gaat. ²³ Ook zal de hemel boven uw hoofd van koper zijn en de aarde onder u van ijzer. ²⁴ De Here zal poeder en stof over uw land laten regenen; van de hemel zullen die op u neerdalen, totdat gij verdelgd zijt. ²⁵ De Here zal u verslagen aan uw vijanden overleveren. Langs één enkele weg zult gij tegen hen optrekken, maar langs zeven wegen voor hen vluchten, zodat gij tot een schrikbeeld zult wezen voor alle koninkrijken der aarde. ²⁶ Uw lijken zullen tot voedsel dienen voor al het gevogelte des hemels en het gedierte der aarde, zonder dat iemand die opschrikt. ²⁷ De Here zal u slaan met Egyptische zweren, met builen, uitslag en schurft, waarvan gij niet kunt genezen. ²⁸ De Here zal u slaan met waanzin, verblinding en verstandsverbijstering, ²⁹ zodat gij op de middag rondtast, als een blinde in de duisternis; gij zult op uw wegen niet voorspoedig zijn, maar bij voortduring slechts verdrukt en beroofd worden, zonder dat iemand u redt. ³⁰ Gij zult een vrouw ondertrouwen, maar een andere man zal haar beslapen. Gij zult een huis bouwen, maar het niet bewonen. Gij zult een wijngaard planten, maar de vrucht daarvan niet genieten. ³¹ Uw rund zal voor uw ogen geslacht worden, maar gij zult daarvan niet eten. Uw ezel zal in uw bijzijn geroofd worden, en niet tot u terugkeren. Uw kleinvee zal aan uw vijanden worden gegeven, zonder dat iemand u te hulp komt. ³² Uw zonen en dochters zullen aan een ander volk worden overgeleverd, terwijl gij het met eigen ogen ziet, en de gehele dag naar hen smacht, zonder iets te kunnen doen. ³³ Een volk, dat gij niet kent, zal de vrucht van uw bodem eten en alles waarvoor gij gezwoegd hebt; bij voortduring zult gij slechts verdrukt en vertrapt worden. ³⁴ Gij zult waanzinnig worden vanwege het schouwspel, dat uw ogen zullen zien. ³⁵ De Here zal u slaan met boze zweren aan de knieën en aan de dijen, waarvan gij niet kunt genezen - van uw voetzool af tot uw schedel toe. ³⁶ De Here zal u en de koning, die gij over u hebt aangesteld, naar een volk voeren dat gij niet kendet, gij noch uw vaderen; aldaar zult gij andere goden dienen, hout en steen. ³⁷ Gij zult een voorwerp van ontzetting worden, een spreekwoord en een spotrede onder alle volken, naar wier land de Here u wegvoert. ³⁸ Veel zaad zult gij naar de akker brengen, maar weinig inzamelen, want de sprinkhaan zal het afvreten. ³⁹ Wijngaarden zult gij planten en bewerken, maar geen wijn drinken of opleggen; want de worm zal eraan knagen. ⁴⁰ Olijfbomen zult gij hebben in uw gehele gebied, maar u niet met olie zalven; want uw olijven zullen afvallen. ⁴¹ Gij zult zonen en dochters verwekken, maar zij zullen u niet toebehoren, want zij zullen in gevangenschap gaan. ⁴² Van al uw geboomte en veldvruchten zullen de sprinkhanen zich meester maken. ⁴³ Steeds meer zal de vreemdeling in uw midden u te boven gaan, terwijl gij al dieper zinkt. ⁴⁴ Hij zal u te leen geven, maar gij niet aan hem; hij zal hoofd zijn, en gij staart. ⁴⁵ Al deze vervloekingen zullen over u komen, u achtervolgen en u treffen, totdat gij verdelgd zijt, omdat gij niet geluisterd hebt naar de stem van de Here, uw God, en de geboden en inzettingen die Hij u opgelegd heeft, niet onderhouden hebt; ⁴⁶ zij zullen onder u tot een teken en wonder zijn, en onder uw nageslacht, voor altoos. ⁴⁷ Omdat gij de Here, uw God, niet met vreugde en blijdschap gediend hebt vanwege al uw overvloed, ⁴⁸ zult gij de vijanden, die de Here tegen u zal doen optrekken, dienen, onder honger en dorst, in naaktheid en met gebrek aan alles; Hij zal een ijzeren juk op uw hals leggen, totdat Hij u verdelgd heeft. ⁴⁹ De Here zal tegen u doen aanrukken een volk, dat van verre komt, van het einde der aarde, zoals een arend aanzweeft: een volk, waarvan gij de taal niet verstaat, ⁵⁰ een hardvochtig volk, dat geen grijsaard ontziet en geen knaap genade bewijst; ⁵¹ dat de vrucht van uw vee en van uw bodem zal opeten, totdat gij verdelgd zijt; dat u geen koren, most of olie zal overlaten, noch de worp van uw runderen of de dracht van uw kleinvee, totdat het u te gronde gericht heeft. ⁵² Het zal u in het nauw brengen in al uw steden, totdat de hoge, versterkte muren vallen, waarop gij in uw gehele land vertrouwdet; ja, het zal u in het nauw brengen in al uw steden, in geheel het land dat de Here, uw God, u geven zal. ⁵³ In de benardheid en benauwdheid, waarmede uw vijand u kwellen zal, zult gij de vrucht van uw eigen schoot eten, het vlees van de zonen en dochters, die de Here, uw God, u geven zal. ⁵⁴ De meest verwekelijkte en verwende man onder u zal zijn broeder noch zijn eigen vrouw noch de kinderen, die hem nog resten, iets gunnen, ⁵⁵ zodat hij geen van hen iets zal willen geven van het vlees zijner kinderen, die hij eet, omdat uw vijand hem niets anders overgelaten heeft, in de benardheid en benauwdheid, waarmede deze u in al uw steden kwellen zal. ⁵⁶ De verwekelijkte en verwende vrouw onder u, die van verwendheid en wekelijkheid het nooit gewaagd heeft haar voetzool op de grond te zetten, zal haar eigen man noch haar zoon en dochter iets gunnen, ⁵⁷ zelfs niet de nageboorte uit haar schoot noch de kinderen, die zij baart, want bij gebrek aan alles zal zij die in het geheim eten, in de benardheid en benauwdheid, waarmede uw vijand u in uw steden kwellen zal. ⁵⁸ Indien gij niet naarstig onderhoudt al de woorden der wet, die in dit boek geschreven zijn, en gij niet deze heerlijke, geduchte Naam, de Here, uw God, vreest, ⁵⁹ dan zal de Here u en uw nageslacht ongemeen zwaar tuchtigen met felle, aanhoudende slagen en boze, aanhoudende ziekten. ⁶⁰ Hij zal alle kwalen van Egypte, waarvoor gij bevreesd zijt, weer over u brengen, zodat zij aan u kleven. ⁶¹ Ook allerlei ziekten en slagen, die in het boek van deze wet niet beschreven zijn, zal de Here over u doen komen, totdat gij verdelgd zijt. ⁶² Met weinigen zult gij overblijven, terwijl gij talrijk geweest zijt als de sterren des hemels - omdat gij niet geluisterd hebt naar de stem van de Here, uw God. ⁶³ Zoals de Here er behagen in had om u wèl te doen en u talrijk te maken, zo zal de Here er behagen in hebben om u te gronde te richten en te verdelgen; en gij zult weggerukt worden uit het land, dat gij in bezit gaat nemen. ⁶⁴ De Here zal u verstrooien onder alle natiën van het ene einde der aarde tot het andere; aldaar zult gij andere goden dienen, die noch gij noch uw vaderen gekend hebben: hout en steen. ⁶⁵ Gij zult onder die volken geen rust vinden noch een rustplaats voor uw voetzool; de Here zal u daar een bevend hart geven, ogen vol heimwee en een kwijnende ziel. ⁶⁶ Zonder ophouden zal uw leven in gevaar verkeren; des nachts en des daags zult gij opschrikken en van uw leven niet zeker zijn. ⁶⁷ Des morgens zult gij zeggen: Was het maar avond; en des avonds: Was het maar morgen - vanwege de vrees, die uw hart vervult, en vanwege het schouwspel, dat uw ogen zien. ⁶⁸ De Here zal u op schepen naar Egypte terugbrengen langs de weg, waarvan Ik u gezegd had: Gij zult die nooit weerzien; gij zult daar aan uw vijanden als slaven en slavinnen te koop aangeboden worden, maar er zal geen koper zijn., het hoofdstuk dat handelt over de verbondszegen en de verbondsvloek. En het gelezen schriftgedeelte spreekt dezelfde taal. In Jeremia’s dagen werd Juda tenslotte getroffen door de verbondsvloek: wegvoering in ballingschap. Al schijnt deze wegvoering niet anders te zijn dan het gevolg van politieke verwikkelingen, wie gelooft zegt: de Heere slaat hier krachtens Zijn profetische voorzegging Zijn volk, nu het niet naar Zijn stem luistert.

Zo lezen wij uit onze tekst de tijd van Jeremia als een tijd van ontrouw aan de Heere. Toch is de Heere nog genadig. Hij doet Zijn woord van bekering nog tot Zijn volk uitgaan. Daarvoor gebruikt Hij Jeremia, tot wie Hij spreekt, opdat deze Zijn woord zal doorgeven aan het volk.

,,Nabij u is het woord.” Dat geldt ook voor u, die verkeert onder de prediking van hetzelfde evangelie. Bewijs van Gods genade! Luister naar de Stem van de Heere. Want Gods straf is ook vandaag zeer reëel voor wie niet luistert, al wordt die straf slechts gezien met het oog des geloofs.

Zingen: Psalm 95:4⁴ Want Hij is onze God, en wij
Zijn 't volk van Zijne heerschappij,
De schapen, die Zijn hand wil weiden;
Zo gij Zijn stem dan heden hoort,
Gelooft Zijn heil- en troostrijk woord;
Verhardt u niet, maar laat u leiden.